خودکفایی همدان در تولید قطعات گاز

روزانه هزار تا 2 هزار قطعه رگولاتور و 2 هزار کنتور گاز شهری در شرکت کنترل گاز اکباتان تولید می‌شود

هفته گذشته هم‌زمان با روز ملی صنعت و معدن، از واحدهای نمونه کشوری در این حوزه تقدیر شد و نام شرکت کنترل گاز اکباتان همدان در میان نام‌های واحدهای نمونه دیده ‌شد. ساخت و راه‌اندازی شرکت کنترل گاز اکباتان در سال 1363 آغاز شد و تا سال 1382 در زمینه تولید رگولاتور گاز خانگی فعالیت می‌کرد. در سال 1382 سهام این شرکت به شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت واگذار شد.

شرکت کنترل گاز اکباتان از جمله واحدهای فرعی شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت (سهامی عام) است. در شرکت کنترل گاز اکباتان 250 تا 300 نفر به‌ صورت مستقیم و حدود هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم مشغول به کار هستند. به همین مناسبت تعدادی از خبرنگاران استان از این شرکت بازدید کردند و از نزدیک با نحوه فعالیت این شرکت آشنا شدند. امیر حکیمیان، کارشناس متالوژی شرکت کنترل گاز اکباتان، خبرنگاران را در این بازدید همراهی کرد و به سوالات آنان پاسخ داد. 

این شرکت در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کند؟

تهیه و تولید رگولاتور گاز شهری (گاز طبیعی) و رگولاتورهای گاز مایع (گاز کپسول) و به طور کلی انواع و اقسام رگولاتور و کاربراتور و لوازم و قطعات مربوط به آنها، تهیه و تولید انواع و اقسام قطعات فلزی و غیرفلزی، اقدام به تاسیس و راه‌‏اندازی واحد‏های ماشین‌‏سازی و ابزار‏سازی برای تهیه و ساخت انواع قالب ابزار ماشین‌‏آلات، خرید مواد اولیه شامل مواد آلومینیوم، برنج، آهن‌آلات، چدن، فولاد، مواد پلاستیکی و لاستیکی، وارد کردن ماشین‌‏آلات، ابزار و وسایل یدکی، تجهیزات، مواد اولیه مورد نیاز و قطعات مربوط به محصولات کارخانه، انجام امور مربوط به واردات و صادرات هر ‏گونه کار تجاری در زمینه موضوع شرکت، اعطای نمایندگی برای فروش محصولات، قطعات و لوازم یدکی از جمله فعالیت‌های این شرکت طبق اساس‌نامه است. 

به ‏طور کلی شرکت می‌تواند به عملیات و معاملات مالی و تجاری و صنعتی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم با تمام یا هر‏یک از موضوعات فوق مربوط باشد مبادرت کند. رگولاتورها ابزاری‌اند که با آنها کاهش، کنترل و تنظیم فشار گاز موجود در مخازن یا خطوط گاز‌رسانی انجام می‌شود. استفاده از رگولاتور باعث می‌شود تجهیزات و ابزار‌ها سالم بمانند، زیرا فشار گاز‌ها می‌تواند اثر تخریبی داشته باشد. 

نحوه فعالیت‌هایتان چگونه است؟

کنتور و رگولاتور گاز شهری به مناقصه گذاشته می‌شود تا شرکت‌های گاز استان‌ها آن را بخرند. این محصولات نیز به کشورهایی مانند ترکمنستان و ارمنستان صادر می‌شود. ظرفیت تولید رگولاتور روزانه هزار تا 2 هزار قطعه و کنتور گاز شهری روزانه حدود هزار مورد است. برنامه مدیریت به گونه‌ای است که این میزان را به 4 هزار مورد برساند. در شرکت کنترل گاز اکباتان 250 تا 300 نفر به صورت مستقیم و حدود هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم مشغول به کارند. 

از فعالیت دستگاه‌ها بگویید. توان تولید این دستگاه‌ها چقدر است؟

90 درصد دستگاه‌ها رباتیک هستند. نرخ تولید دستگاه‌ها نسبت به ریخته‌گری ماسه‌ای بسیار بالاست و هریک از دستگاه‌ها قادرند با یک اپراتور روزانه هزار عدد قطعه تولید کنند. نکته مهم این‌ است که شرکت به آزمایشگاه‌های خارج از استان وابستگی ندارد و با تکیه بر توانمندی بالای این مجموعه و نیروی انسانی آن، تحریم‌ها نتوانسته است در عملکرد این شرکت تاثیر بگذارد. 99 درصد قطعاتی که تولید می‌شود داخلی‌اند و نیازی به خارج از کشور ندارد. در این میان، برخی از مواد اولیه وارداتی‌اند اما مدیریت به دنبال آن است که برخی از مواد اولیه مانند پارچه دیافراگم را که از کره وارد می‌شود، داخلی‌سازی کند. 

در مورد فعالیت آزمایشگاه‌های شرکت نیز بگویید. 

این مجموعه از لحاظ آزمایشگاه و تجهیزات تا 95 درصد وابستگی به خارج از شرکت ندارد و به خودکفایی رسیده است. قبلا باید قطعات به تهران یا برخی از آزمایشگاه‌های مرجع ارسال می‌شد تا مشکل آن مشخص شود. دستگاه ایکس‌ری دستگاهی است که اگر حفره‌ای در قطعه وجود داشته باشد، آن را نشان می‌دهد تا ایراد آن قطعه برطرف شود. دستگاه کوانتومتر نیز برای آنالیز مواد به کار می‌رود. 

 واحد ماشین‌کاری چه کاری انجام می‌دهد؟

قطعاتی که تولید شده است و یک سری پیلیسه‌ها و زبری‌هایی دارد به این واحد انتقال داده می‌شوند و پیلیسه آنها گرفته می‌شود، چراکه ممکن است در واحد مونتاژ باعث بریدگی دست اپراتورها شود یا در قطعات موتوری در عملکرد روغن و درنتیجه موتور تاثیر بگذارد. در این واحد، کارهایی از قبیل سمباده‌زنی، سوراخ‌کاری، کف‌تراشی و مانند اینها با استفاده از دستگاه‌های این واحد انجام می‌شود.

برخی از قطعات خودرو که حساسیت بسیار بالایی دارند عملیات ماشین‌کاری آنها با استفاده از دستگاه‌های سی‌ان‌سی انجام می‌شود. برنامه‌نویسی دستگاه‌های سی‌ان‌سی را بخش مهندسی انجام می‌دهد، برنامه روی سیستم نصب می‌شود و اپراتور قطعات را نصب می‌کند. در هر دستگاه 25 ابزار را می‌توان جانمایی کرد. ماشین‌کاری انجام می‌شود، کنترل کیفی صورت می‌گیرد و پس از بسته‌بندی برای مشتری ارسال می‌شود.

در واحد سری‌تراشی نیز قطعاتی که در این واحد تولید می‌شود در واحد مونتاژ مورد استفاده قرار می‌گیرند. دستگاه تراش دستی ممکن است یک قطعه را در عرض نیم‌ساعت تولید کند اما در سری‌تراشی ممکن است در 30 ثانیه تولید شود. قطر قطعاتی که در واحد سری‌تراشی تولید می‌شود از قطر 6 میلی‌متر تا 22 میلی‌متر و جنس قطعات از فولاد، برنج و آلومینیوم است. 

واحد قالب‌سازی نیز به خودکفایی رسیده است؟

در اوایل شروع به کار این شرکت قالب‌ها از ایتالیا، تایوان و مالزی تهیه می‌شد اما اکنون با وجود این واحد قالب‌سازی 95 درصد کارها داخلی شده است و انواع قالب‌هایی که برای رگلاتور یا کنتور لازم است در همین واحد ساخته می‌شود. عمر مفید قالب‌های تولید داخل 4 برابر است. معمولا عمر مفید قالب‌ها 100 هزار ضرب است اما قالب‌هایی که در این شرکت ساخته شده‌اند تا 400 هزار ضرب است.

در این واحد استانداردهایی مانند ضخامت و چسبندگی قطعات کنترل می‌شود و اگر از کیفیت مطلوب و استانداردها برخوردار باشند، روی خط انتقال گذاشته می‌شوند اما اگر استانداردها را نداشته باشند بازگردانده می‌شوند.